Κείμενο: Dr Mαριαλένα Κυριακάκου, MD, PhD, Παιδίατρος
Ένα συχνό θέμα που απασχολεί τους γονείς είναι η υιοθέτηση μιας γάτας ως κατοικίδιο ζώο, καθώς από τη μία πλευρά το παιδί επιθυμεί έναν φίλο και από την άλλη υπάρχουν τόσοι λανθασμένοι μύθοι και κινδυνολογία γύρω από γάτες και παιδιά, που οδηγούν τους γονείς σε φόβο και δισταγμό. Σε κάθε περίπτωση το πρώτο στοιχείο που θα πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι πως το παιδί δεν κινδυνεύει από τις γάτες (ακόμη και τις αδέσποτες) παρά μόνο στην περίπτωση που πιάσει με γυμνά χέρια τα κόπρανα τους, εάν εκείνες είναι μολυσμένες και στη συνέχεια τα βάλει στο στόμα του.
Οι λόγοι που γάτες και παιδιά στο σπίτι μπορούν να προκαλέσουν φόβο στους γονείς, είναι οι υποτιθέμενοι κίνδυνοι που μπορούν να κρύβουν ως φορείς παρασίτων, όπως για παράδειγμα το τοξόπλασμα. Η νόσος της τοξοπλάσμωσης προκαλείται από το πρωτόζωο παράσιτο Toxoplasma gondii. Μέσα στο ανθρώπινο σώμα δημιουργούνται οι κύστες του παρασίτου, στις οποίες το παράσιτο επιβιώνει καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Σε γενικές γραμμές η τοξοπλάσμωση δεν αφορά συνήθως κατοικίδιες γάτες και παιδιά, καθώς είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη μόνο για μία έγκυο γυναίκα, αφού μπορεί να οδηγηθεί σε αποβολή του εμβρύου κατά το 2ο ή 3ο μήνα της κύησης, ή να προκληθούν σοβαρές γενετικές ανωμαλίες στους ιστούς του εμβρύου.
Παρόλο αυτά με κατάλληλες προφυλάξεις ακόμη και μία έγκυος γυναίκα δεν κινδυνεύει να προσβληθεί αν τηρούνται οι βασικοί κανόνες υγιεινής, δίνεται προσοχή στη διατροφή της γάτας και καθαρίζεται η αμμοδόχος της κάθε 2 ημέρες. Ο κίνδυνος μόλυνσης μιας εγκύου είναι αρκετά μικρός και μόνο υπό προϋποθέσεις μπορεί να εκτεθεί, όπως: να καθαρίζει την αμμοδόχο με γυμνά χέρια, να έχει ανοιχτές πληγές στο δέρμα και να έρθει σε επαφή με τα κόπρανά της και βέβαια να είναι μολυσμένη η ίδια η γάτα. Για το λόγο αυτό δεν συντρέχει ιδιαίτερη ανησυχία για οικόσιτες γάτες που τηρούν όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας και σε καμία περίπτωση δεν κρίνεται απαραίτητη η απομάκρυνσή τους από το σπίτι, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Ωστόσο, εάν διαγνωστεί έγκαιρα η τοξοπλάσμωση και χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία μειώνεται σημαντικά η πιθανότητα μόλυνσης του εμβρύου. Τα συμπτώματα της τοξοπλάσμωσης είναι γριππώδη και υποχωρούν μέσα σε λίγες εβδομάδες. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει πυριμεθαμίνη, σουλφαδιαζίνη, φολινικό οξύ και είναι αποτελεσματική μόνο κατά την οξεία φάση της τοξοπλάσμωσης ή κατά τη διάρκεια αναζωπυρώσεων της.
Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον σημείο που αξίζει να τονιστεί είναι ο τρόπος μετάδοσης της τοξοπλάσμωσης, καθώς οι γάτες δεν αποτελούν την πρώτη πηγή τοξοπλάσμωσης, με αποτέλεσμα γάτες και παιδιά να αποτελούν μία ασφαλή μορφή συνύπαρξης. Ο κύριος τρόπος μετάδοσης της τοξοπλάσμωσης στον άνθρωπο είναι μέσω κατανάλωσης των κύστεων του τοξοπλάσματος, από βρώση ωμού ή ατελώς ψημένου κρέατος, όπως για παράδειγμα τα έτοιμα φαγητά πχ. σουβλάκι, γύρος κλπ. Επιπρόσθετα, ένας άνθρωπος μπορεί να προσβληθεί από τοξοπλάσμωση λόγω κατανάλωσης των ώριμων ωοκυστών του τοξοπλάσματος, μέσω βρώσης άπλυτων ή ατελώς πλυμένων φρούτων, λαχανικών, χόρτων κλπ, στα οποία μπορεί να πέρασε πάνω τους ένα μολυσμένο ποντίκι πριν συλλεχθούν από τη γη. Επιπλέον, τα μεροζωίδια του τοξοπλάσματος που εντοπίζονται στο αίμα μιας εγκύου και στο γάλα της θηλάζουσας μητέρας μπορούν να περάσουν και να μολύνουν το έμβρυο ή το νεογέννητο αντίστοιχα.
Συνεπώς, η εμφάνιση τοξοπλάσμωσης δεν σχετίζεται άμεσα με γάτες και παιδιά, καθώς το κρέας της δεν περιλαμβάνεται στις διατροφικές επιλογές των ανθρώπων στη χώρα μας. Παρόλο αυτά, η γάτα και κάποια άλλα αιλουροειδή είναι ζώα στα οποία το παράσιτο μπορεί να ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής του στο εντερικό τους σύστημα. Στην περίπτωση που μία γάτα καταναλώσει ωμό κρέας, τρώγοντας για παράδειγμα ένα ποντίκι, μπορεί να μολυνθεί και να διασπείρει με τα κόπρανα της άωρες ωοκύστεις του τοξοπλάσματος στο περιβάλλον, εντός 2-20 ημερών. Ανάλογα με τη θερμοκρασία και την υγρασία του περιβάλλοντος, οι άωρες ωοκύστεις θα ωριμάσουν εντός 2-4 ημερών από την αποβολή των κοπράνων, έτσι κανένας δεν μπορεί να προσβληθεί από νωπά κόπρανα της γάτας. Είναι κρίσιμο ωστόσο να γίνει μία παρατήρηση: μόνο οι ώριμες ωοκύστεις του τοξοπλάσματος μπορούν να μολύνουν έναν ζωντανό οργανισμό και όχι οι άωρες.
Συμπερασματικά, γάτες και παιδιά μπορούν να συμβιώνουν με ασφάλεια, καθώς είναι εξαιρετική σπάνια περίπτωση ένα παιδί να μολυνθεί από τοξοπλάσμωση: οι κατοικίδιες γάτες έχουν ελάχιστες πιθανότητες να μολυνθούν με τοξόπλασμα, αφού καταναλώνουν ξηρά τροφή και όχι ωμό κρέας όπως ποντίκια. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι απαραίτητο να τηρούνται αυστηρά μέτρα προσωπικής υγιεινής προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος μόλυνσης. Καλό θα είναι να γίνεται κατανάλωση καλά ψημένου κρέατος και όπως ισχύει και για άλλες μολύνσεις, θα πρέπει να καθαρίζονται και να πλένονται σχολαστικά οι πάγκοι και τα αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν για το χειρισμό ωμού κρέατος. Τα φρούτα και τα λαχανικά θα πρέπει να πλένονται επαρκώς και το γάλα που καταναλώνεται να είναι βρασμένο ή παστεριωμένο. Όταν υπάρχει κατοικίδια γάτα θα πρέπει να καθαρίζεται η αμμοδόχος της κάθε 1-2 ημέρες χρησιμοποιώντας γάντια και όχι γυμνά χέρια στην περίπτωση που η γάτα βγαίνει και εκτός σπιτιού, καθώς τότε δεν μπορεί κάποιος να γνωρίζει τι έχει καταναλώσει. Για γάτες που ζουν αποκλειστικά μέσα στο σπίτι και καταναλώνουν ξηρά τροφή ή ειδικές κονσέρβες δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος μόλυνσης από τοξόπλασμα. Επιπλέον, στην περίπτωση που περιλαμβάνεται στο διαιτολόγιό της κρέας αυτό θα πρέπει να είναι βρασμένο ή κατεψυγμένο. Το παιχνίδι ανάμεσα σε γάτες και παιδιά μπορεί να είναι διασκεδαστικό και να προσφέρει πολλές στιγμές γέλιου και χαράς. Στο τέλος όμως, τα παιδιά θα πρέπει να πλένουν τα χέρια τους με νερό και σαπούνι, ενώ είναι απαραίτητο να τηρούνται πιστά οι τακτικές επισκέψεις στον κτηνίατρο και το απαραίτητο πρόγραμμα εμβολίων του ζώου.
Κλείνοντας, η επαφή των παιδιών με τα ζώα είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο πως βοηθά στην βελτίωση και την ομαλή ανάπτυξη τόσο σε πνευματικό όσο και σε σωματικό επίπεδο . Η παρουσία ενός κατοικιδίου ζώου βοηθά στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος του παιδιού, στην μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης αλλεργιών και άσθματος, ενώ προσφέρει και μία καλή ευκαιρία για άσκηση, κίνηση και αποφυγή παιδικής παχυσαρκίας. Ταυτόχρονα το παιδί μπορεί να βρει έναν αληθινό φίλο, καθώς γάτες και παιδιά μπορούν να αναπτύξουν συναισθηματικούς δεσμούς, να περιορίσει το αίσθημα της ανασφάλειας του και να κατανοήσει τις έννοιες της κοινωνικής υπευθυνότητας και της ευθύνης. Έτσι λοιπόν, η γάτα αποτελεί μία εξαιρετική επιλογή για κατοικίδιο ζώο, αφού με σωστή τήρηση μέτρων υγιεινής δεν μπορεί να μολύνει τα παιδιά. Η σωστή ενημέρωση από τον παιδίατρο θα βοηθήσει τους γονείς να κατανοήσουν όλες τις πιθανότητες για έναν ενδεχόμενο κίνδυνο και να λάβουν ήρεμα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, ώστε ολόκληρη η οικογένεια να μπορεί να συμβιώνει ήρεμα και όμορφα με τη γάτα.
Dr Mαριαλένα Κυριακάκου, MD, PhD, Παιδίατρος , για περισσότερα στο http://www.kyriakakou.gr/